“ครีษมายัน” อ่านออกเสียงว่า ครีด-สะ-มา-ยัน เป็นคำนามแปลว่า จุดสุดทางเหนือ หมายถึงวันที่ดวงอาทิตย์โคจรไปถึงจุดหยุด (Summer Solstice)

ปีนี้ตรงกับวันที่ 21 มิถุนายน เป็นวันที่มีกลางวันยาวที่สุดในรอบปี บางครั้งเราอาจเรียกว่า อุตตรายัน ก็ได้ 

ครีษมายัน นิยมใช้คู่กับคำว่า เหมายัน ที่แปลว่า จุดสุดทางใต้ ซึ่งเป็นวันที่กลางคืนยาวที่สุด

ในภาษาจีนจะเรียกว่า 夏至 (เซี่ยจื้อ) ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า げし (เกะชิ) และภาษาบาลีเรียกว่า คิมหานะ หรือ คิมหันต์

ซึ่งหมายถึง “การมาถึงฤดูร้อน” สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) ระบุว่า

วันนี้ที่ประเทศไทยดวงอาทิตย์จะขึ้นในเวลาประมาณ 05.51 น. และจะตกลับขอบฟ้าประมาณ 18.47 น.

รวมเวลาที่ดวงอาทิตย์ปรากฏอยู่บนท้องฟ้า 12 ชั่วโมง 56 นาที “การที่แกนหมุนของโลกเอียงทำมุม 23.5 องศา

กับระนาบวงโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์ จึงทำให้พื้นที่ต่าง ๆ ของโลกรับแสงอาทิตย์ได้ไม่เท่ากัน มีอุณหภูมิต่างกัน

มีกลางวันกลางคืนต่างกัน และเกิดฤดูกาลขึ้น” ในรอบ 1 ปี จะมีปรากฏการณ์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ คือ 

1. วันวสันตวิษุวัต (วะ-สัน-ตะ-วิ-สุ- วัด) (Vernal Equinox) 

• ในปี 2562 ตรงกับวันที่ 21 มีนาคม 

• ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกและตกทางทิศตะวันตกพอดี ช่วงเวลากลางวันจึงเท่ากับกลางคืนพอดี 

• ซีกโลกเหนือเหนือเข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิ ส่วนซีกโลกใต้เข้าสู่ฤดูใบไม้ร่วง

2. วันครีษมายัน (ครีด-สะ-มา-ยัน) (Summer Solstice) 

• ในปี 2562 ตรงกับวันที่ 21 มิถุนายน 

• ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงไปทางเหนือมากที่สุด และตกทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางเหนือมากที่สุด จึงทำให้กลางวันยาวที่สุดในรอบปี 

• ซีกโลกเหนือเข้าสู่ฤดูร้อน ส่วนซีกโลกใต้เข้าสู่ฤดูหนาว

3. วันศารทวิษุวัต (สาด-ทะ-วิ-สุ-วัด) (Autumnal Equinox) 

• ในปี 2562 ตรงกับวันที่ 23 กันยายน 

• ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกและตกทางทิศตะวันตกพอดี ช่วงเวลากลางวันเท่ากับกลางคืนพอดี

• ซีกโลกเหนือเข้าสู่ฤดูใบไม้ร่วง ส่วนซีกโลกใต้เข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิ 4. วันเหมายัน (เห-มา-ยัน) (Winter Solstice) 

• ในปี 2562 ตรงกับวันที่ 22 ธันวาคม • ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด

และตกทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด จึงทำให้กลางคืนยาวที่สุดในรอบปี คนไทยเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า 

“ตะวันอ้อมข้าว” เพราะเป็นช่วงที่ข้าวในนากำลังสุกพอดี ตามตำนานเล่าว่าเมื่อพระเเม่โพสพกำลังตั้งท้อง คือ

“ข้าวตั้งท้อง” พระอาทิตย์แสดงความเคารพ โดยไม่เดินข้ามศีรษะของพระเเม่โพสพ 

• ซีกโลกเหนือเข้าสู่ฤดูหนาว ส่วนซีกโลกใต้เข้าสู่ฤดูร้อน สำหรับแง่คิดที่ได้ คือ คนเรามีเวลา 24 ชั่วโมงเท่ากัน

ถ้าตื่นให้เช้า เราจะมีช่วงเวลากลางวันเพื่อทำสิ่งที่มีประโยชน์แก่ตัวเอง ครอบครัว และสังคม มากขึ้นไปด้วย